Đồng Nai tăng xuất khẩu trái cây vào thị trường khó tính

Đồng Nai phát triển được nhiều vùng chuyên canh cây ăn trái có tiềm năng xuất khẩu tốt. Nhưng để mở rộng kênh xuất khẩu cho trái cây, đặc biệt trong giai đoạn cả những thị trường dễ tính cũng đang nâng chuẩn, thay đổi về tiêu chuẩn nhập khẩu đòi hỏi cả doanh nghiệp và nông dân phải thay đổi từ tập quán sản xuất đến hoạt động kinh doanh, phát triển thị trường.

Chọn đúng trái cây thế mạnh

Hiện Trung Quốc vẫn là thị trường tiêu thụ lớn nhất về mặt hàng trái cây Việt Nam. Nông dân cũng đang chạy theo đầu tư diện tích cây ăn trái dựa theo nhu cầu tăng, giảm của thị trường chính này. Tuy nhiên, chính họ lại mù mờ về nhu cầu thực sự của thị trường họ đang nhắm đến.

Ông Võ Quan Huy, Giám đốc Công ty TNHH Huy Long An - Mỹ Bình (huyện Đức Huệ, tỉnh Long An) - doanh nghiệp đang đầu tư dự án cánh đồng lớn cây chuối cấy mô xuất khẩu tại huyện Trảng Bom, tỉnh Đồng Nai cho lời khuyên, nông dân trong thời hội nhập này không chỉ cần sản xuất giỏi mà phải nắm rõ cả về tình hình thị trường, nhất là hiểu chi tiết, cụ thể nhu cầu của thị trường mà mình hướng đến.

Nông dân chỉ biết trái chuối, thanh long, sầu riêng... xuất khẩu mạnh đi Trung Quốc là đua nhau trồng mà không để ý là thực tế nông dân nước họ trồng được rất nhiều loại nông sản Việt Nam đang trồng và trồng tốt hơn mình. Do đó, vào vụ thu hoạch của nước họ, Trung Quốc không nhập hàng mà có khi còn xuất ngược trở lại thị trường Việt Nam nhiều loại nông sản như: cam, khoai tây, ớt, tỏi... ”Để không rơi vào vòng luẩn quẩn trồng - chặt - trồng, người nông dân phải tìm hiểu khi nào thị trường Trung Quốc cần nhập nông sản gì, nhập bao nhiêu và khi nào họ xuất ngược trở lại để chủ động điều chỉnh sản xuất” - ông Huy nói.

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đồng Nai Huỳnh Thành Vinh cho rằng: “Chọn cây trồng, vật nuôi thế mạnh cho Đồng Nai cần dựa trên tầm nhìn phát triển của những giai đoạn tiếp theo chứ không phải chỉ trên thực trạng hiện nay”. Hiện lợi thế của Đồng Nai là cây ăn trái với nhiều loại đặc sản như: chôm chôm, sầu riêng, bưởi... có diện tích thuộc tốp đầu cả nước. Các loại cây ăn trái như bưởi, chôm chôm đã được chứng nhận chỉ dẫn địa lý; nhiều loại cây ăn trái thế mạnh cũng đã xây dựng được vùng sản xuất sạch. Thời gian tới, tỉnh sẽ tập trung xây dựng chuỗi liên kết xuất khẩu trái cây để mở rộng thị trường tiêu thụ cho các sản phẩm thế mạnh này.

Từ bỏ những “ngộ nhận” trong sản xuất

Đầu tư làm trái cây xuất khẩu, nông dân thường bỏ chi phí cao hơn để có tỷ lệ trái lớn, đẹp. Ông Dương Công Huấn, nông dân xã Xuân Hòa (huyện Xuân Lộc) chia sẻ: “Giá thanh long loại 1 bán cho thương lái xuất khẩu thường cao hơn hẳn hàng bán nội địa. Chính vì vậy, tôi thường đầu tư phân, thuốc nhiều hơn, đặc biệt là xử lý vuốt tai, xịt thuốc cho trái đẹp để bán cho thương lái đóng hàng xuất khẩu”.
 
Tuy nhiên, ý kiến của những doanh nghiệp xuất khẩu trái cây lại cho rằng, nhiều thói quen của nông dân trồng trái cây nói chung, thanh long nói riêng đã không còn phù hợp với nhu cầu mới của thị trường xuất khẩu, nhất là thị trường Trung Quốc đang siết lại tiêu chuẩn về chất lượng qua việc thực hiện truy xuất nguồn gốc và kiểm soát dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trên sản phẩm.

Ông Bùi Xuân Hoàng, Tổng giám đốc Công ty TNHH một thành viên khoa học công nghệ Hoàn Vũ (quận Tân Phú, TPHCM) nêu ví dụ: “Tôi gặp một khách hàng Nhật Bản, họ chọn mua trái thanh long của Đài Loan dù trái thanh long của nước này có vỏ ngoài thua xa hàng Việt Nam, kích cỡ trái cũng nhỏ nhưng khi kiểm tra về giá trị dinh dưỡng lại cao hơn hẳn”.

Theo ông Hoàng, nông dân nên thay đổi quan niệm làm hàng xuất khẩu là phải vuốt tai, xịt thuốc tăng trưởng để trái thanh long có tai xanh, kích cỡ lớn. Nông dân nên thay đổi lại tập quán sản xuất, chuyển sang sản xuất tự nhiên, chú trọng đến chất lượng, nhất là không bị tồn dư thuốc bảo vệ thực vật.

Nói về việc thay đổi tập quán sản xuất, ông Thế Lãm, Giám đốc điều hành Công ty TNHH tư vấn xuất nhập khẩu và xúc tiến thương mại Toàn Cầu (quận 1, TPHCM) chia sẻ, hạn chế lớn nhất là cả chất lượng và sản lượng trái cây của Việt Nam đều chưa đạt yêu cầu.

Ông Thế Lãm lấy ví dụ với trái thanh long, trong một lô hàng xuất khẩu, khi đơn vị mua hàng lấy ngẫu nhiên khoảng 20 trái thanh long để kiểm tra chất lượng, chênh lệch giữa các trái này là rất lớn từ màu sắc, kích cỡ cho đến độ ngọt… nên bị đánh giá thấp. Mặt khác, sản xuất của Việt Nam cũng thiếu ổn định, nông dân mình thấy người hàng xóm thắp đèn làm nghịch vụ là đồng loạt cả vùng trồng đó cùng thắp đèn. Kết quả, thanh long thu hoạch rộ cùng lúc. Trong khi nhu cầu của doanh nghiệp xuất khẩu chỉ 5 container/tuần nhưng nông dân lúc thì thu hoạch ồ ạt hàng chục container/tuần lúc lại không có hàng.